Historical view

Początki Katedry Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków sięgają pierwszych lat istnienia Akademii Górniczo-Hutniczej im Stanisława Staszica, powołanej uchwałą Rady Ministrów z dnia 8 kwietnia 1919 roku jako jednowydziałowa uczelnia – Akademia Górnicza. Uroczyste otwarcie Akademii Górniczej nastąpiło 18 X 1919 roku w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego. Otwarcia dokonał Naczelnik Państwa Józef Piłsudski w obecności dostojników państwowych i przedstawicieli świata nauki.

Process Metallurgy (Hutnictwo) was one of the first faculties of the Academy of Mining and Metallurgy, inaugurated by the head of state Marshall Józef Piłsudski on 18 X 1919 in the Jagiellonian University.

Antoni Rodziewicz-Bielewicz

Ogólne Zebranie Profesorów w dniu 3 kwietnia 1922 roku postanowiło otworzyć z początkiem roku akademickiego 1922/23 Wydział Hutniczy. Dziekanem Wydziału Hutniczego wybrany został profesor zwyczajny inż. Antoni Rodziewicz-Bielewicz. Formalnie datą powstania Wydziału Hutniczego jest dzień 1 maja 1922 roku, w którym stanowiące najwyższą władzę statutową Ogólne Zebranie Profesorów Akademii Górniczej powołało pierwszą dziesięcioosobową Radę Wydziału Hutniczego. Jedną z katedr nowo utworzonego Wydziału Hutniczego była Katedra Metalografii.

The formal founding of the faculty took place on 1 May 1922 and the first Dean elected was Prof. Antoni Rodziewicz-Bielewicz.

Pierwszym kierownikiem Katedry i jej organizatorem mianowany został profesor kontraktowy inż. Iwan Feszczenko-Czopiwski, któremu powierzono w roku 1922/23 wykłady z Metalurgii ogólnej oraz Metalografii i obróbki termicznej.

Prof. inż. Iwan Feszczenko-Czopiwski w latach 1903-1908 studiował na Wydziale Chemii Politechniki Kijowskiej, uzyskując tytuł inżyniera metalurga. Do roku 1913 pracował w Katedrze Metalurgii, Metalografii i Technologii Paliw Politechniki Kijowskiej, najpierw jako asystent a potem adiunkt. W latach 1913/1914 studiował u wybitnego metaloznawcy prof. Paula Oberhoffera na Politechnice we Wrocławiu. Po wybuchu wojny w 1914 roku powrócił do Kijowa i objął stanowisko docenta w uczelni macierzystej. Do Polski przyjechał w roku 1920

Iwan Feszczenko-Czopiwski

W roku 1921 dzięki staraniom prof. H. Korwina-Krukowskiego, jednego z organizatorów Wydziału Hutniczego, Akademia Górnicza pozyskała młodego inżyniera metalurga, w osobie Władysława Łoskiewicza. Został on jeszcze w tym samym roku skierowany, jako stypendysta Polskiego Rządu, na dwuletnie studia podyplomowe do laboratorium prof. H. Le Chatelier`a w Uniwersytecie Paryskim (Sorbona), w celu pogłębienia studiów metalograficznych. Inżynier W. Łoskiewicz ukończył Wydział Metalurgiczny Politechniki w Petersburgu w 1917 roku. Przez dwa lata pracował w Południoworosyjskim Dnieprowskim Towarzystwie Metalurgicznym w Kamienskoje, a przed przyjazdem do Krakowa był kierownikiem laboratorium w Hucie Miedzi, w Poznaniu. Po zakończeniu pobytu we Francji, w roku 1923, inż. Władysław Łoskiewicz wrócił do Akademii Górniczej i rozpoczął pracę, jako asystent przy Katedrze Metalografii. W roku akademickim 1924/25 inż. W. Łoskiewicz, jako wykładający, poprowadził pierwszy w Polsce wykład – Metale lekkie i ich stopy.

Henryk Korwin-Krukowski
Władysław Łoskiewicz

Pierwszymi absolwentami Wydziału Hutniczego, którzy obronili prace dyplomowe z zakresu metalografii i obróbki termicznej, uzyskując tytuł inżyniera metalurga w maju 1927 r., byli: Zygmunt Jasiewicz oraz Tadeusz Malkiewicz. Po studiach, inż. Z. Jasiewicz kontynuował karierę naukową w Katedrze, natomiast inż. T. Malkiewicz podjął pracę w Hucie „Pokój” (1927 r.), a następnie przeniósł się do Huty „Baildon” (1929 r.). W roku 1927 inż. Iwan Feszczenko-Czopiwski uzyskał dyplom doktora nauk technicznych na Politechnice Warszawskiej, a w roku 1929 przed Radą Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej pracę doktorską obronił inż. Władysław Łoskiewicz. W roku 1930 prof. dr inż. I. Feszczenko-Czopiwski przechodzi do pracy w przemyśle, obejmując stanowisko kierownika Zakładu Badawczo-Doświadczalnego Huty „Baildon”. Równocześnie za zgodą Rady Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej w Krakowie pozostawił sobie docenturę i prowadził nadal wykłady z Obróbki termicznej oraz Stali specjalnych. Prof. dr inż. I. Feszczenko-Czopiwski wniósł znaczący wkład w rozwój metaloznawstwa w Polsce, był pionierem wykorzystywania badań naukowych dla potrzeb przemysłu hutniczego i maszynowego, a także zbrojeniowego.

Tadeusz Malkiewicz
Zygmunt Jasiewicz

Nowym kierownikiem Katedry Metalografii, od roku 1931, zostaje prof. dr inż. Władysław Łoskiewicz. W roku 1931/32 Katedra zmienia nazwę na Zakład Metalografii i Obróbki Termicznej. W roku 1934 inż. Z. Jasiewicz obronił pracę doktorską przed Radą Wydziału Hutniczego i uzyskał stopień doktora nauk technicznych. Następnie objął stanowisko kierownika Laboratorium Badawczego Huty „Batory”, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej.

Od roku 1936/37 Zakład nosił nazwę Zakładu Metalografii. W roku akademickim 1938/39 kadrę naukową Zakładu stanowili: kierownik – prof. dr inż. Władysław Łoskiewicz, docent – prof. tyt.- dr inż. Iwan Feszczenko-Czopiwski, wykładający – inż. Piotr Tułacz, adiunkt – inż. Mikołaj Dubowicki, st. asystent – inż. Marian Orman, zastępca asystenta – Janusz Lesiecki oraz starszy laborant Wincenty Odrzywołek.

Piotr Tułacz
Mikołaj Dubowicki
Janusz Lesiecki

Po okresie okupacji, Zakład Metalografii podjął ponownie działalność w 1945 r. pod kierownictwem prof. dr inż. Władysława Łoskiewicza. Prof. Łoskiewicz nie był zwolennikiem zagadnień czysto teoretycznych – uważał on każdą pracę badawczą, począwszy od magisterskiej aż po prace personelu naukowego katedry, za środek do rozwijania indywidualności.

W dniu 30 czerwca 1949 r. Prezes Rady Ministrów przemianował uczelnię na Akademię Górniczo-Hutniczą, zaś 7 paŸdziernika 1951 r. Senat AGH zmienił nazwę Wydziału Hutniczego na Wydział Metalurgiczny. W roku akademickim 1951/52 uległa też zmianie nazwa Zakładu na Katedra i Zakład Metalografii.

Kolejne duże zmiany w strukturze Wydziału nastąpiły z początkiem roku akademickiego 1952/53. Wydział Metalurgiczny składa się teraz z Katedr, które dzielą się na Zakłady. Zakład przyjmuje teraz nazwę Katedra Metalografii i Obróbki Cieplnej, a w jej skład wchodzą następujące Zakłady: 1. Zakład Metalografii (kierownik prof. dr inż. W. Łoskiewicz), 2. Zakład Obróbki Cieplnej (kierownik prof. mgr inż. T. Malkiewicz), 3. Zakład Rentgenografii Metali (kierownik doc. dr J. Chojnacki).

W roku 1956 – po śmierci prof. W Łoskiewicza – kierownikiem Katedry Metalografii i Obróbki Cieplnej został mianowany, jeden z pierwszych wychowanków Wydziału, Prof. dr inż. Zygmunt Jasiewicz.

Józef Chojnacki
Władysław Rutkowski
Wacław Różański

W roku akademickim 1956/57 w Katedrze utworzono dalsze dwa zakłady: Zakład Metaloznawstwa Teoretycznego (kierownik prof. Z. Jasiewicz) oraz Zakład Metalurgii Proszków (kierownik doc. W. Rutkowski). Kierownikiem Zakładu Metalografii mianowany został Prof. W. Różański. Jako kierownik Katedry prof. Z. Jasiewicz zainicjował zastosowanie statystyki matematycznej do zagadnień metaloznawczych, dzięki czemu w Katedrze powstała grupa pracowników specjalizujących się w metalografii ilościowej. Drugim kierunkiem, który prof. Z. Jasiewicz rozwinął w Katedrze było metaloznawstwo teoretyczne. Jego poparcie dla rozwoju mikroskopii elektronowej zaowocowało powstaniem Pracowni Mikroskopii Elektronowej, której kierownictwo, w roku 1960, objął dr inż. S. Gorczyca.
W roku 1966 kierownikiem Katedry, po śmierci profesora Zygmunta Jasiewicza, mianowano prof. mgr inż. Tadeusza Malkiewicza. Od 1950 r. profesor Malkiewicz prowadził wykłady (z Obróbki cieplnej i Stali specjalnych) w Akademii Górniczo-Hutniczej, najpierw jako wykładowca, a następnie kolejno jako docent (1954 r.), profesor nadzwyczajny (1957 r.), a od 1965 r. – profesor zwyczajny. W latach 1953-1962 był dyrektorem Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach. Po latach pracy w Instytucie Profesor powrócił do Akademii Górniczo-Hutniczej jako do głównego miejsca pracy i poświęcił się głównie działalności dydaktycznej oraz badawczej.

Stanisław Gorczyca
Jerzy Frydrych
Kazimierz Kusiński

Przedstawiona powyżej struktura organizacyjna Katedry przetrwała tylko kilkanaście lat, gdyż w roku 1969 zniesiono katedry wydziałowe, a na ich miejsce utworzono instytuty uczelniane z zakładami w których działały teraz pracownie (w miejsce dawnych zakładów). Na Wydziale Metalurgicznym utworzono tylko jeden Instytut Metalurgii w skład którego weszło 12 Zakładów. Dotychczasowa Katedra Metalografii i Obróbki Cieplnej zmieniła teraz nazwę na Zakład Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej, a wchodzący do tej pory w jej skład Zakład Metalurgii Proszków usamodzielnił się w 1971 r.- pod kierownictwem doc. dr inż. Jerzego Frydrycha. Z początkiem lat siedemdziesiątych, dzięki staraniom Profesora Kazimierza Kusińskiego, Zakład wzbogacił się o pierwszy w AGH mikroskop skaningowy – Stereoscan S4-10 oraz komputerowy mikroanalizator obrazu Quantimet 720. Badaniami nad pękaniem materiałów w Zakładzie zajął się – dr inż. Zbigniew Kędzierski a programowaniem Quantimetu 720 – mgr inż. Henryk Adrian.

Po przejściu prof. T. Malkiewicza na emeryturę kierownictwo nad Zakładem przejął w roku 1974 prof. dr hab. inż. Stanisław Gorczyca. Profesor S. Gorczyca rozpoczął pracę zawodową w Zakładzie w 1945 r., pracując kolejno na wszystkich stanowiskach, od zastępcy asystenta aż do kierownika. W roku akademickim 1958/59 odbył roczny staż naukowy w Uniwersytecie Harvarda w Cambridge, USA u profesora Bruce Chalmersa. Tam też oczarowała go mikroskopia elektronowa, jako narzędzie do badania mikrostruktury, której pozostał wierny do końca życia, prowadząc Pracownię Mikroskopii Elektronowej. Profesor Gorczyca był też założycielem Studenckiego Koła Naukowego „Metaloznawców” (1950 r.), które działa do dnia dzisiejszego. W trudnych latach osiemdziesiątych prof. Stanisław Gorczyca został dwukrotnie wybrany prorektorem AGH. Funkcję tę pełnił w latach 1981-1987, kierując równocześnie Zakładem. W maju 1991 roku Senat AGH uchwalił nowy statut Akademii, przywracający bezinstytutową strukturę uczelni. W jej ramach, na Wydziale, wewnętrznymi jednostkami organizacyjnymi stały się z powrotem zakłady lub katedry. Konsekwencją tych zmian było połączenie Zakładu Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej z Zakładem Metalurgii Proszków i utworzenie Zakładu Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków, którym nadal kierował prof. S. Gorczyca. W ślad za tymi zmianami, w oparciu o poszerzony profil dydaktyczny w maju 1993 roku Senat AGH zmienił nazwę Wydziału na Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej AGH. Pod kierownictwem prof. Stanisława Gorczycy Zakład został zmodernizowany, rozbudowany i wyposażony w kolejną nowoczesną aparaturę. Nastąpił dalszy rozwój działalności dydaktycznej oraz naukowo-badawczej, rozwinęła się współpraca z przemysłem jak i z licznymi ośrodkami zagranicznymi. W uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju nauki i techniki Akademia Górniczo-Hutnicza wyróżniła Profesora Stanisława Gorczycę w czerwcu 1994 r. tytułem – doktora honoris causa.

Po przejściu prof. Stanisława Gorczycy na emeryturę kierownikiem Zakładu Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków wybrany został, w roku 1995, prof. dr inż. Jerzy Frydrych – pełniący równocześnie funkcję prorektora AGH. W Zakładzie postępuje teraz komputeryzacja, otworzone zostaje pierwsze Laboratorium komputerowe, są wykładane nowe przedmioty, rozwija się współpraca z zagranicznymi ośrodkami oraz realizowana jest coraz większa liczba grantów.

W roku 1999 kierownikiem Zakładu Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków wybrany zostaje prof. dr hab. inż. Zbigniew Kędzierski. Zakład przechodzi teraz gruntowny „lifting”, pomieszczenia są modernizowane, baza aparaturowa ulega poszerzeniu, otwiera się Laboratoria spawalnicze oraz kolejne Laboratorium komputerowe. Programy kształcenia dostosowuje się do aktualnych potrzeb rynku, realizowane są też liczne granty europejskie, a pracownicy Zakładu jakby częściej się uśmiechają.

Zbigniew Kędzierski

W roku 2006 Senat AGH na wniosek Wydziału zmienia jego nazwę na Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, bowiem nowa nazwa Wydziału lepiej i pełniej odzwierciedla obecne możliwości kształcenia studentów. W kwietniu roku 2007 ulega też zmianie nazwa Zakładu, organizacja Uczelni wraca znów do katedr. Zakład nazywa się teraz Katedra Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków.

Andrzej Ciaś
Janusz Konstanty

Od roku 2009 Kierownikiem Katedry był dr hab. inż. Andrzej Ciaś, prof. AGH, a od 2016 Kierownikiem Katedry jest prof. dr hab. inż. Janusz Konstanty.

Działalność Katedry Metalografii przed II wojną światową oraz w pierwszych latach powojennych prowadzona była w budynku gimnazjalnym przy ulicy Krzemionki 11, ofiarowanym Akademii Górniczej w roku 1920. Po wybudowaniu nowego pawilonu A-2, w roku 1952 i jego zagospodarowaniu, od roku 1958 Katedra całkowicie przeniosła się na Al. Mickiewicza 30, gdzie obecnie prowadzi działalność jako Katedra Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków.

Budynek przy ulicy Krzemionki 11
Budynek A2 przy alei A. Mickiewicza 30

Z przedstawionej historii Zakładu wyraźnie widać, że zarówno obecny Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej jak i Katedra Metaloznawstwa i Metalurgii Proszków są bezpośrednimi spadkobiercami tradycji, osiągnięć i dokonań Wydziału Hutniczego oraz Katedry Metalografii z roku 1922.

Źródła fotografii:
- https://historia.agh.edu.pl
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH, nr 146, październik 2005 r.